Niniejszy poradnik ma na celu ułatwienie firmom przejście przez cały proces przygotowania, zebrania i ostatecznie wyliczenia śladu węglowego we własnej organizacji z wykorzystaniem przygotowanego przez CRIF autorskiego Kalkulatora GHG. Dedykowany jest on przede wszystkim sektorowi MŚP i mikro.

Dlaczego liczenie śladu węglowego jest dziś tak ważne?

Nasza planeta znajduje się na ścieżce globalnego ocieplenia, które będzie skutkowało katastrofalnymi i nieodwracalnymi zmianami klimatycznymi. Główna przyczyna zmiany klimatu jest ciągły wzrost stężenia w atmosferze dwutlenku węgla (CO₂) oraz innych gazów cieplarnianych. Już od wielu lat szeroka koalicja państw zobowiązała się do zmniejszenia emisji, tak aby ograniczyć globalne ocieplenie do 2 stopni Celsiusa względem ery przedindustrialnej. Jeśli tego nie zrobimy, skutki zmian klimatu będą nieodwracalne dla naszej Planety.

Patrząc na strukturę emisji na poziomie światowym, czy lokalnym, wyraźnie widać, że to właśnie firmy, mają kluczowy wpływ na wszystkie emisje. Ponad 70% emisji gazów cieplarnianych pochodzi bezpośrednio lub pośrednio od firm. Dlatego tak ogromna jest rola przedsiębiorstw w transformacji do zerowej emisyjności gospodarki. Biznes ma realny wpływ na to, jak będzie wyglądać nasze „jutro”.

Takim najbardziej podstawowym, wiarygodnym, mierzalnym i międzynarodowym narzędziem, który daje porównywalne wyniki firm z całego świata, będących w tym samym sektorze jest właśnie ślad węglowy.

Co to jest ślad węglowy?

Ślad węglowy to całkowita suma emisji gazów cieplarnianych wywołanych bezpośrednio lub pośrednio przez podmiot, którym może być m.in.:

Wyliczenie śladu węglowego obejmuje emisje dwutlenku węgla, metanu, podtlenku azotu i innych gazów cieplarnianych (GHG-ang. Green Gouse Gases). Ślad węglowy wyrażony jest w ekwiwalencie CO₂ (CO₂e), który jest uniwersalną jednostką miary, wskazującą potencjał globalnego ocieplenia (ang. Global Warming Potential) każdego z gazów cieplarnianych, wyrażony w przeliczeniu na jednostkę dwutlenku węgla.

Czyli mówiąc o śladzie węglowym firmy jest nim łączna wielkość emisji gazów cieplarnianych związana z działalnością firmy, wyrażona w ekwiwalencie CO₂.

Mierzenie śladu węglowego opiera się o precyzyjnie zdefiniowane standardy. Takim najbardziej znanym i renomowanym i powszechnie używanym przez firmy standardem liczenia śladu węglowego jest  Greenhouse Gas Protocol („GHG Protocol”www.ghgprotocol.org). Jest to szczegółowa metodyka pozwalająca na obliczenie śladu węglowego zarówno działalności firmy, jak i oferowanych przez nią produktów czy usług. Standard GHG Protocol jest najpowszechniej stosowanym standardem na świecie. Właśnie zgodnie z tym standardem będziemy w dalszej części poradnika wyliczać ślad węglowy Twojej firmy.

Emisje bezpośrednie vs. pośrednie

Aby zrozumieć wpływ firmy na emisje gazów cieplarnianych bardzo ważne jest rozróżnienie zakresów śladu węglowego. Bardzo ważnym jest zrozumienie, że emisje firmy mogą być efektem jej bezpośredniej działalności, jak również mogą pochodzić z całego jej łańcucha partnerów i klientów, czyli są generowane w sposób pośredni. Zgodnie z GHG Protocol emisje dzielą się na 3 zakresy.

• Emisje z zakresu 1 – bezpośrednie: emisje pochodzące bezpośrednio z obiektów lub pojazdów należących do firmy raportującej.
• Emisje z zakresu 2 – pośrednie: emisje gazów cieplarnianych związane z konsumpcją energii nabytej przez firmę, w tym energii na ogrzewanie i chłodzenie, wyprodukowanej przez podmioty trzecie.
• Emisje z zakresu 3: wszystkie pozostałe emisje pośrednie wynikające z działalności firmy, obejmujące zakup materiałów i usług, podróże służbowe i aż do emisji związanych z wykorzystaniem produktu i jego końcowej utylizacji; w sumie w ramach tego zakresu wyróżniamy 15 różnych działalności (https://ghgprotocol.org/corporate-value-chain-scope-3-standard).

Rysunek 1. Zakresy emisji zgodnie z GHG Protocol – Corporate Value Chain (Scope 3) Standard

Zakres i struktura emisji firmy różni się również, biorąc pod uwagę  branże i poszczególne przedsiębiorstwa, a co ważne, w wielu firmach zakres 3 może mieć znaczący – sięgający nawet 89-90% -udział w całości jej emisji. Mierzenie zakresów 1 i 2 jest bardzo łatwe, jednak w przypadku zakresu 3 jest znacznie trudniej, bo możemy kupić dany produkt od firmy, która produkuje go, emitując znacznie więcej niż inna.

Dlaczego liczenie śladu węglowego jest tak ważne dla Twojej firmy?

W ostatnich kliku latach obserwujemy wyraźne przyspieszenie w zakresie polityki dekarbonizacji, czego przykładem jest nowa lub wkrótce planowana legislacja UE. Dobry przykład – Zielony Ład UE i cele ograniczenia emisji o co najmniej 55% do 2030 r. i osiągnięcia neutralności klimatycznej do 2050 r. UE wdraża nową politykę ekologiczną, aby zachęcić do przejścia na czystszą energię, bardziej zrównoważony przemysł i bardziej ekologiczne nawyki, wprowadzenie środków rynkowych, cen uprawnień do emisji dwutlenku węgla, norm, celów ekologicznych, zakazów i stopniowego wycofywania, które mają wpływ na wszystkie przedsiębiorstwa w UE.

Zainteresowanie zrównoważonym rozwojem bardzo dynamicznie rośnie, element obliczania śladu węglowego jest najistotniejszym i najbardziej mierzalnym aspektem działań środowiskowych wymaganych w strategiach ESG firm. Dlatego coraz więcej partnerów biznesowych zwraca szczególną uwagę na prośrodowiskowe działania swoich kontrahentów. Wielu partnerów szczególnie w Europie Zachodniej posiada bardzo zaawansowane strategie dekarbonizacji i już np. na etapie przetargowym bardzo często pyta o ślad węglowy, a co więcej coraz częściej ślad węglowy oferenta wygrywa nad ceną.

Podobnie wygląda kwestia uzyskania finansowania. Instytucje finansowe w procesach kredytowych coraz częściej pytają swoich klientów o informacje dotyczące kwestii ESG, w tym śladu węglowego. Ma to na celu przekierowanie środków w kierunku zielonych inwestycji, które wesprą transformacje naszej gospodarki w kierunku zielonej i zrównoważonej. Dlatego bardzo często firma, która liczy ślad węglowy oraz posiada strategię redukcji emisji, może liczyć na lepsze warunki finansowania, a nawet w ogóle dostęp do kredytu.

Nacisk interesariuszy – klienci chcą prowadzić biznes ze zrównoważoną firmą, konsumenci chcą kupować od firm, które działają zgodnie z ideą zrównoważonego rozwoju, a inwestorzy szukają rzetelnych danych i wskaźników ESG na temat firm, w które chcą zainwestować. Dlatego tez coraz większego znaczenia nabierają ratingi/score ESG, jak np. Score ESG oferowany na Platformie Synesgy.

Jeśli jesteś dostawcą dla danej firmy albo jesteś klientem np. banku i szukasz finansowania swojego projektu, Twoje emisje wejdą w zakres 3 emisji tej firmy i wówczas będzie ona pytała Ciebie o Twoje emisje, a jeśli nie będziesz w stanie udzielić odpowiedzi, najprawdopodobniej relacja biznesowa z tą firmą czy bankiem zakończy się, a finansowania od banku nie uzyskasz.

Z tego względu policzenie śladu węglowego, nie powinno być odbierane jako obowiązek, ale jako pierwszy krok do rozwoju biznesu na wielu płaszczyznach. Firmy, które zainwestują w zmniejszenie śladu węglowego, zyskają silną pozycję konkurencyjną.

Jeśli wspomniane wyżej powody nadal Cię nie przekonują do liczenia emisji Twojej firmy, na pewno kwestie finansowe będą odpowiednim argumentem. Znając swoje emisje, można efektywnie nimi zarządzać, w myśl zasady, że nie można kontrolować czegoś, co nie potrafimy policzyć. Pozwala to podejmować świadome decyzje w kierunku ograniczania wysokoemisyjnych procesów, a tym samym redukować koszty.