Słowo taksonomia pochodzi od greckiego słowa tłumaczonego na „tassinomia” i oznacza „uporządkować lub sklasyfikować”. Jest to więc co do zasady to, co Komisja Europejska, poprzez nowe rozporządzenie, zamierza zrobić: ustanowić nowy język, zdefiniować nowe makro-pojęcia i nowe wspólne słownictwo, a nawet „słownik” dotyczący tematyki ESG. Ustanowiony system klasyfikacji ma wskazać, które inwestycje są zrównoważone pod względem środowiskowym, zapobiegając „greenwashingowi” (pozornemu dbaniu o środowisko) i pomagając inwestorom w dokonywaniu bardziej zrównoważonych i ekologicznych wyborów. To całkiem spore wyzwaniem wiążące się potrzebą zdefiniowania wszystkiego na nowo – łącznie z nazewnictwem typu „zielone” finanse czy „etyczne, zrównoważone finansowanie”.
W tym miejscu pojawia się zasadnicze pytanie – jak połączyć aspekty czysto ilościowe tj. biznesowe i finansowe po stronie przedsiębiorstw, które nadal walczą z negatywnymi skutkami spowodowanymi pandemią, z bardziej jakościowymi aspektami ESG, takimi jak dbałość o środowisko, redukcja śladu węglowego czy wyrównywanie luk płacowych?
Genealogia Zielonej Taksonomii
W 2018 r. Unia Europejska utworzyła Techniczną Grupę Ekspertów Komisji Europejskiej – złożoną z wybitnych osób ze świata finansów, prawa, biznesu i społeczeństwa, mającą na celu zdefiniowanie, jak kształtować nowy sposób prowadzenia biznesu. Grupa ta w 2019 r. opublikowała swego rodzaju zapowiedź przepisów, zbiór wytycznych, którymi dobrowolnie mogły poddać się organizacje aby prowadzić biznes w sposób bardziej zrównoważony. Później, taksonomię te rozwiniętą i zdefiniowano jej trzy obszary: środowisko, społeczeństwo i zarządzanie. Dokonania grupy zostały w pełni zatwierdzone i uchwalone w formie rozporządzenia opublikowanego przez Unię Europejską w czerwcu 2020 r. w formie rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2020/852 z dnia 18 czerwca 2020 r. w sprawie ustanowienia ram ułatwiających zrównoważone inwestycje, zmieniającym rozporządzenie (UE) 2019/2088 (Dz. Urz. UE L 198 z 22.06.2020 r.).
Cele klimatyczne: co mówi rozporządzenie w sprawie taksonomii
Taksonomia UE, która zasadniczo definiuje, czym może być zrównoważona inwestycja, w części dotyczącej środowiska, ma na celu przede wszystkim uregulowanie progów realizacji celów Porozumienia Paryskiego (ograniczenia do 55% emisji gazów cieplarnianych do 2030 r.) oraz neutralności klimatycznej w ramach Agenda 2050. Taksonomia pomaga więc odpowiedzieć na pytanie czy dana firma/instytucja spełnia kryteria ESG, a jeśli tak to w jakim stopniu?
Aby tego dokonać, ustanowiono sześć kluczowych celów związanych z klimatem oraz zasugerowano możliwe działania i sposoby, jakie firmy finansowe i niefinansowe mogą podjąć, aby je osiągnąć, mierząc się odpowiednimi wskaźnikami. Dla ponad 50 tys. organizacji, osiągnięcie tych celów będzie obowiązkowe od 2023 r.
Wspomniane sześć celów to:
- łagodzenie zmian klimatu,
- adaptacja do zmian klimatu,
- zrównoważone wykorzystanie zasobów wodnych,
- przejście na gospodarkę o obiegu zamkniętym,
- kontrola i zapobieganie zanieczyszczeniom,
- ochrona zdrowego ekosystemu.
Powyższe rozporządzenie od dnia 1 stycznia 2022 prawnie zobligowało firmy prywatne do podjęci działań związanych z dwoma pierwszymi postulatami tj. łagodzeniem zmian klimatu (tj. redukcji emisji gazów cieplarnianych) oraz adaptacją do zmian klimatu (tj. poprzez podejmowanie działań, które znacznie zmniejszają niekorzystny wpływ na środowisko). Do pozostałych celów firmy zostaną prawnie zobligowane od 1 stycznia 2023 roku, gdy opracowane zostaną dedykowane regulacje prawne.
Zakres Taksonomii UE
Jak zostało już powiedziane, Taksonomia UE w pierwszej kolejności obejmuje:
- państwa członkowskie Unii Europejskiej,
- uczestników rynku finansowego oferujących produkty finansowe (objętych SFDR),
- spółek finansowych i niefinansowych objętych obowiązkiem raportowania pozafinansowego (objęte NFRD),
zmuszając je niejako do raportowania procentowej ilości podjętych zrównoważonych środowiskowo działań gospodarczych w odniesieniu do 6 celów środowiskowych określonych powyżej. Informacje te firmy muszą zawierać w swoich sprawozdaniach okresowych, a także w ujawnieniach przedkontraktowych. Nie oznacza to natomiast, że Taksonomia UE może być wykorzystywana jedynie przez powyższe firmy. Inni przedsiębiorcy i organizacje mogą także dobrowolnie z niej korzystać komunikując swojemu otoczeniu ich poziom ESG.
Aby podjęte działania mogły zostać uznane za zrównoważone muszą one:
- istnie przyczyniać się do realizacji min. Jednego z sześciu celów środowiskowych,
- nie wpływać negatywnie w znaczący sposób na pozostałe 5 celów,
- wypełniać minimalny poziom zabezpieczeń społecznych i korporacyjnych określonych przez United Nations Covenant, International Organization Labor, OECD.
Już za 2021 rok zgodnie ze szczegółowymi wytycznymi i rekomendacjami Europejskiego Urzędu Nadzoru Giełd i Papierów Wartościowych (ESMA) do zielonych wskaźniki zaliczane były:
- procent zielonych obrotów,
- procent tzw. zielonych wydatków kapitałowych (CAPEX) związany z zasobami i procesami zrównoważonymi środowiskowo,
- procent tzw. zielonych wydatków operacyjnych (OPEX) związany z aktywami i procesami zrównoważonymi środowiskowo.
Kto kwalifikuje się do działań zdefiniowanych w Taksonomii UE
Jak wynika z ustaleń Technicznej Grupy Ekspertów Komisji Europejskiej większość kwalifikujących się działań przyczyniających się do realizacji dwóch pierwszych celów środowiskowych, reprezentujących ponad 90% emisji gazów cieplarnianych na terenie Unii Europejskiej pochodzi z branż: leśniczej, rolnictwa, przemysłu, dostaw energii elektrycznej, transportu (ze szczególnym uwzględnieniem lądowego), magazynowania, budownictwa i sektora nieruchomości, zarządzania zasobami wodnymi oraz ściekami, technologii informacyjnych i przetwarzania danych, a także działalności finansowej i tej związanej z badaniami i rozwojem.
Wymóg transparentności – udostępnianie danych firmy
Unia Europejska, aby zapewnić pełną transparentność, zobligowała firmy i instytucje finansowe do ujawniania informacji – z uwzględnieniem tych związanych ze zrównoważonym rozwojem, które umożliwią inwestorom podejmowanie świadomych decyzji. Mowa tutaj o aktach prawnych takich jak: rozporządzenie w sprawie ujawniania informacji o zrównoważonym finansowaniu (SFDR), dyrektywa dotycząca sprawozdawczości niefinansowej (NFRD) oraz nowa dyrektywa w sprawie sprawozdawczości w zakresie zrównoważonego rozwoju przedsiębiorstw (CSRD), o których więcej można przeczytać w osobnych artykułach.
Taksonomia UE ma służyć jako kompas. Unia Europejska chce być liderem w zmienianiu świata finansów i biznesu, angażując przy tym w jak największym stopniu zagraniczne kraje i firmy, aby osiągnąć główny cel: zawrócić biznes w kierunku zrównoważonego rozwoju poprzez niejako zmuszenie go do spełniania kryteriów ESG.
