VSME – odpowiedź na nowe realia ESG dla MŚP

Wraz ze zmianą regulacyjnych priorytetów wiele MŚP pozostaje poza zakresem obowiązkowego raportowania ESG – ale nie poza zasięgiem oczekiwań rynku. Nowy standard VSME (Voluntary Sustainability Reporting Standard for SMEs) stanowi praktyczne i proporcjonalne rozwiązanie, które może pomóc mikro, małym i średnim firmom sprostać rosnącym wymaganiom w zakresie zrównoważonego rozwoju.

W niniejszym artykule przyglądamy się strukturze, korzyściom i przyszłości VSME, wyjaśniając, dlaczego może on okazać się kluczowy dla MŚP, które chcą pozostać konkurencyjne i wiarygodne w gospodarce zorientowanej na ESG.

Znaczenie VSME w kontekście nowej dyrektywy i wyzwań rynkowych

Wprowadzenie przez Komisję Europejską dyrektywy „Omnibus” istotnie zmieniło krajobraz raportowania zrównoważonego rozwoju w UE, zawężając jego zakres i przesuwając terminy – co doprowadziło do 80% redukcji liczby firm objętych obowiązkami CSRD.

Nie oznacza to jednak spadku zapotrzebowania na dane ESG. Wręcz przeciwnie – instytucje finansowe, konsumenci i globalne łańcuchy dostaw nadal oczekują przejrzystości od firm każdej wielkości.

W tym kontekście dobrowolne standardy raportowania, takie jak VSME, stają się strategicznym rozwiązaniem dla firm nienotowanych na giełdzie, które chcą zachować konkurencyjność i dostęp do finansowania oraz partnerstw biznesowych.

Standard VSME – narzędzie szyte na miarę małych firm

Opracowany przez EFRAG standard VSME został zaprezentowany w grudniu 2024 roku po szerokich konsultacjach z sektorem MŚP, instytucjami finansowymi i ekspertami branżowymi.

Jego celem jest integracja MŚP z systemem raportowania ESG, poprzez zapewnienie elastycznych i skalowalnych ram, które umożliwią udział w zrównoważonym finansowaniu i łańcuchach dostaw, wspierając tym samym globalne cele zrównoważonego rozwoju.

Kluczowe cechy standardu VSME

• Skalowalność i proporcjonalność – modularna struktura dostosowana do różnej wielkości i złożoności firm.
• Uproszczona struktura raportowania – przejrzyste definicje, prosty język, minimum formalności.
• Wskazówki sektorowe – konkretne wskaźniki dostosowane do branż (np. rolnictwo, tekstylia, hotelarstwo).
• Zgodność z unijnymi regulacjami – ułatwia spełnienie wymagań CSRD i buduje zaufanie inwestorów.
• Narzędzia wdrożeniowe – gotowe szablony, przykłady i instrukcje, które pozwalają raportować bez specjalistycznej wiedzy.
• Przejrzystość dla interesariuszy – budowanie wiarygodności i reputacji firmy dzięki konkretnym i rzetelnym ujawnieniom.

Struktura VSME – moduł podstawowy i rozszerzony

Standard składa się z dwóch modułów, dostosowanych do poziomu dojrzałości i zasobów firmy:

• Moduł podstawowy – stworzony z myślą o mniejszych przedsiębiorstwach rozpoczynających przygodę z ESG. Obejmuje podstawowe wskaźniki środowiskowe, społeczne i ładu korporacyjnego (np. emisje, zużycie energii, skład zespołu, etyka).
• Moduł rozszerzony – dla firm działających w branżach szczególnie narażonych na ryzyka ESG lub włączonych w wymagające łańcuchy dostaw. Obejmuje m.in. cele strategiczne, analizę ryzyk klimatycznych, wpływ na bioróżnorodność, prawa człowieka i zarządzanie dostawcami.

Jak VSME upraszcza ESG dla MŚP?

VSME skutecznie upraszcza raportowanie, nie tracąc przy tym na wiarygodności:

• Zapewnia ujednolicony szablon raportu z klarownymi wskaźnikami, co ułatwia odpowiedzi na zapytania inwestorów i banków.
• Język dokumentu jest czytelny i intuicyjny, bez zbędnego żargonu, co ułatwia wdrożenie nawet przez osoby bez specjalistycznego przygotowania.
• Każdemu ujawnieniu towarzyszą przykłady, progi stosowalności oraz możliwość zastosowania zasady „stosuj lub wyjaśnij”, czyli pominięcia wskaźników nieistotnych dla danej działalności.

Korzyści z wdrożenia VSME

Dzięki VSME zyskują:

• Lepszą pozycję w oczach inwestorów, klientów i partnerów – przejrzystość ESG zwiększa zaufanie i ułatwia dostęp do finansowania.
• Możliwość uczestnictwa w zrównoważonych łańcuchach dostaw – spełnienie wymagań większych firm staje się realne.
• Dostęp do zielonych instrumentów finansowych – takich jak preferencyjne kredyty, pożyczki powiązane z ESG czy fundusze inwestycyjne.
• Większą odporność rynkową i reputacyjną – widoczność jako podmiot zgodny z ESG może przełożyć się na nowe zlecenia i przewagę konkurencyjną.

Wyzwania i szanse związane z wdrożeniem

Choć VSME jest uproszczone, jego wdrożenie może być wyzwaniem – szczególnie dla mikro i MŚP bez dedykowanego personelu ESG czy narzędzi cyfrowych. Problemy mogą dotyczyć m.in. zbierania danych, rozumienia wymagań lub ograniczonych zasobów czasowych i finansowych.

Jednak VSME jest modularne i elastyczne, dzięki czemu firmy mogą wdrażać ESG stopniowo, bez przeciążenia.

EFRAG i partnerzy planują także wsparcie wdrożeniowe – szkolenia, szablony online, narzędzia branżowe.

Kluczowe jest przyjęcie strategicznego podejścia – traktowanie ESG nie jako obowiązku, lecz jako narzędzia innowacji, budowy zaufania i tworzenia długofalowej wartości. To podejście powinno być wspierane przez kierownictwo firmy oraz zewnętrzne doradztwo na początkowym etapie.

Przyszłość VSME – cyfryzacja i wsparcie

Wraz z rosnącą popularnością standardu, jego przyszły rozwój będzie zależeć od:

• Integracji z narzędziami cyfrowymi (np. platformy typu Synesgy), które umożliwią automatyczne raportowanie, monitoring i wgląd w dane ESG w czasie rzeczywistym.
• Branżowych aneksów, które dostosują wskaźniki do specyfiki danej branży – rolnictwa, budownictwa, usług itd.
• Zgodności z międzynarodowymi standardami (GRI, ISSB), dzięki czemu MŚP będą mogły raportować w sposób porównywalny i uznany na rynkach globalnych.

VSME to krok milowy w dostępności ESG dla mniejszych firm – przystępny, skalowalny i pełen potencjału. Daje MŚP realną szansę na zaistnienie w zielonej gospodarce bez nadmiernego obciążenia.